De paradox van geluk is een ontroerende en krachtige roman over liefde, menselijke veerkracht, de maatschappij waarin we leven en de ware aard van geluk.

Tine de Koning

Afrikaanse nachtwerkers in Londen helpen bij het vinden van een weggelopen kind, ondersteund door een Amerikaanse biologe en een Ghanese psychiater die elkaar bij toeval ontmoet hebben op Waterloo Bridge. De auteur verweeft het levensverhaal van haar hoofdpersonen uiterst geraffineerd met de geschiedenis van de stad Londen.

Het centrale thema van het boek kan het best gevangen worden in de woorden ‘veerkracht en weerbaarheid’. De psychiater die veel weet over PTSS (posttraumatische stressstoornis) ziet hoe het begrip trauma te pas en onpas wordt gebruikt en inzet is geworden in de medische en juridische industrie. Volgens hem kunnen nare ervaringen er juist voor zorgen dat je werkelijk openstaat voor het ervaren van geluk. Hij ziet de veerkracht bij de burgerslachtoffers uit oorlogsgebieden waar hij heeft gewerkt. Als getuige-deskundige in een zaak tegen een Sierra Leoonse vrouw die haar appartement in brand heeft gestoken merkt hij dat niet PTSS de reden is. De werkelijke reden is dat buurtgenoten haar mijden om maar niet geconfronteerd te worden met het leed dat de vrouw heeft meegemaakt.

De onderwerpen migratie, tolerantie en het recht van de sterkste hangen nauw samen met het hoofdthema. Het thema migratie is onder meer uitgewerkt in de verhaallijn van het weggelopen kind en zijn moeder, tegen wie haar migratie-achtergrond ten onrechte is ingezet door haar huisbaas. Mede-migranten die als vrijwilliger voor de biologe werken zoeken samen naar het kind. De auteur zet ze neer als overlevers met een ongekend positieve instelling. De wereld die zij laat zien is er een waar mens en dier uit alle landen en lagen en van zwak tot sterk samen moeten leven. Alles en iedereen is verbonden, is onderdeel van een groter geheel. Zoekend naar geluk is aanpassing de beste optie.

Dieren hebben in deze roman een symbolische betekenis. De wolvenjager uit de proloog wordt door de bevolking op een voetstuk geplaatst. Hij symboliseert de drang tot beheersing van de natuur. De coyotes en vossen die de biologe onderzoekt symboliseren de weerbaarheid. Het doden van de dieren zal slechts zorgen voor meer nesten en dus een grotere populatie. Ook staan de dieren symbool voor de migranten. Net als de migranten zijn de dieren niet welkom in de stad en laten ze zich vooral in de nacht zien, net als veel migranten die nachtwerk doen.

De paradox van geluk wordt bevolkt door opvallend veel personages. Hun levens kruisen elkaar in de stad Londen, of hebben ze elkaar eerder gekruist overal ter wereld.

Ik vind dit prachtig geschreven boek een aanrader om te lezen en te herlezen. Kom erachter waarom de Engelse titel Happiness in het Nederlands De paradox van geluk is geworden.

Aminatta Forna, De paradox van geluk, vertaald door Aleid van Eekelen-Benders en Mariella Duindam
Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2018
ISBN 978 90 468 2387 3 | € 24,99