Dit weekend wordt het begin van het samenwonen van de huisartsenpraktijk Andeweg en De Fontein feestelijk gevierd. De verzorgende en helpende handen bij de manifestatie van de 19de november in De Fontein komen zowel uit de kerk als uit de buurt, zoals van het multiculturele vrouwencentrum Jasmijn, Together Groningen, het Goede Herderkerkkoor, de cantorij en het duo Boaz en Mees. De bezoekers zullen door de medewerkers van de huisartsenpraktijk door de voor hen bestemde vertrekken worden rondgeleid. De nieuwe vertrekken werden mogelijk door een aanpassing van bijgebouwen van De Fontein met een oppervlakte van 200 vierkante meter.

Voor de trouwe kerkganger zal het wel even wennen zijn dat hij het vertrouwde kerkgebouw met anderen moet delen. Zo zal de entreehal van de kerk tevens dienst gaan doen als wachtruimte voor de huisartsenpraktijk. Dat er gedacht werd aan medebewoning van het kerkgebouw hoorden de heren Dick Dijkstra en Hans Vissers, nauw betrokken bij het wel en wee van De Fontein, voor het eerst in november 2016. Een in de wijk gevestigde huisarts was op zoek naar een betere huisvesting voor haar praktijk. Zouden er niet mogelijkheden zijn in De Fontein?

Dat de plannenmakerij jaren zou duren hadden de beide heren niet voorzien. Dat komt omdat men meer partners, zoals een apotheek en andere huisartsenpraktijken, bij het project probeerde te betrekken. Maar de plannen werden te groot en te kostbaar en het project viel na enkele jaren in duigen. Toen bleek bij de eerste partner nog steeds interesse te zijn in het realiseren van het oorspronkelijke idee en werden knopen doorgehakt. De kerkrentmeesters van de PGG gingen investeren in een nieuwe aanbouw op de plaats van enkele te slopen vertrekken en de huisarts zou deze vervolgens huren voor een bezetting van negen mensen. Het resultaat was dat De Fontein voor de Protestantse Gemeente Groningen een gezondere exploitatierekening krijgt.

Buurtkerk
De komst van de huisartsenpraktijk biedt ook de mogelijkheid van samenwerking van kerkelijke gemeente en artsenpraktijk. In een van de beleidsstukken van De Fontein wordt gesproken van “het opzetten van activiteiten op het raakvlak van lichamelijk en geestelijk welzijn”. Dat kan gaan om gespreksgroepen, bijvoorbeeld over het thema van rouwverwerking waaraan én gemeenteleden én patiënten, die door hun huisarts op de gesprekgroepen worden gewezen, kunnen deelnemen.

Dat sluit aan bij een langzamerhand bij gemeenteleden postvattend idee om de toekomst van de krimpende Fonteingemeente niet te zoeken in een fusie met een andere wijkgemeente maar in een transitie naar een buurtkerk. Dat is een kerk die zich aan de buurt bekend wil maken door allerlei initiatieven en activiteiten van de buurt in De Fontein te laten plaatsvinden en daarmee verbinding te zoeken.

In de taal van het beleidsstuk dat over De Fontein is geschreven: “We willen een betekenisvolle bijdrage leveren aan het welbevinden van de buurtbewoners en aan de leefbaarheid van dit deel (de wijken Selwerd, Paddepoel, Vinkhuizen, Tuinwijk, Reitdiep en de Held) van de stad, en een betrouwbare bondgenoot van de buurt zijn.” In de buurtkerk blijven diaconaat, pastoraat en zondagse eredienst belangrijk. Maar er moet wel een veranderingsproces plaatsvinden. Het pastorale en diaconale netwerk moet worden aangepast, er moeten nieuwe manieren van vieren worden ontwikkeld zodat de vieringen ook toegankelijk zijn voor mensen die niet vertrouwd zijn met de taal en de muziek van de kerk en met de kerkelijke liturgie. Voor de Fonteingemeente betekent dit dat het naar binnen gerichte karakter wordt ingeruild voor een gerichtheid op de buurt. Daarmee zal de PGG een plek blijven houden in het noorden van de stad, een gegeven dat door Dijkstra en Vissers hogelijk wordt gewaardeerd.

De transitie
Vanwege het transitieproces van wijkgemeente naar buurtkerk is voorzien in een andere invulling van de predikantsplaats van de Fonteingemeente. Een invulling die mogelijk werd door het emeritaat van de wijkpredikant ds. Marga Baas. Tot haar vertrek werd Baas met het oog op de buurtkerk-plannen parttime door Ruth Pruis, opgeleid als godsdienstwetenschapper en geestelijk verzorger, bijgestaan. Pruis: “Voor velen voelde deze opzet als een tweesporenbeleid van de gemeente, het spoor van de wijkgemeente en dat van de buurtkerk.”

Na het vertrek van ds. Baas werd het de PGG mogelijk Pruis voor een volledige betrekking aan te stellen en kunnen beide sporen beter worden geïntegreerd. Het buurtkerk-project werd in de vorm van een pilot gegoten voor de periode van 2021 tot 31 december 2023. Er is halverwege een evaluatiemoment ingebouwd. Het zwaartepunt van de arbeid van Pruis beschrijft ze als “het naar binnen trekken van buurtinitiatieven in De Fontein.”

Ze wordt gedurende de pilot terzijde gestaan door liefst drie PGG-predikanten, allen gehonoreerd met 0,15 fte. Ds. Evert Jan Veldman steunt haar bij het bestuurlijk-kerkelijke werk, ds. Anita Akkerman is betrokken bij de werkgroep die nieuwe vormen van pastoraat in De Fontein ontwikkelt en ds. Alberte van Ess verzorgt de meditatieve cursussen en leidt de uitvaartgroep. Pruis: “Ik zie wel dat er sinds het vertrek van Marga Baas het een en ander in de gemeente blijft liggen. Er ligt veel hooi op mijn vork en tegelijk wordt de club die het werk draagt kleiner. Ik denk dat de huidige organisatiestructuur lichter moet worden en zo ook niet nodig is. Minder vergaderen, niet iedere week een zondagsbrief schrijven en efficiënter werken.”

Eind 2023, als de periode van de pilot ten einde is, zal de vraag moeten worden beantwoord of de Fonteingemeente definitief als buurtkerk zal worden voortgezet. Kortom, de Fonteingemeente is nog wel een jaartje in de rui.