Zoals ieder jaar was er een bijeenkomst op 11 november in de Martinikerk. Het thema was Kerken en Slavernij, geen gemakkelijk onderwerp. De kerk heeft zich lang medeschuldig gemaakt aan het kwaad van de slavernij. Samen met de Werkgroep Kerk en Slavernij en Bitterzoet Erfgoed was er een veelzijdig programma opgesteld.

Eigenlijk werd er inhoudelijk vooral aangestipt. Naast het optreden van het collectief Sites of Memory met delen uit de voorstelling Free to be Free waarbij gedanst, gezongen en gesproken werd, trad de spoken word-artiest Vinny Johnson (afkomstig van het eiland Sint Maarten) op. Ook werd een aanzet voor een paneldiscussie gemaakt, dat op een ander tijdstip zeker nog eens verder uitgediept zou moeten worden, want het thema is te belangrijk om het alleen bij een paar korte statements en stellingen te laten.

Vinny Johnson ging in op de ingewikkelde situatie van het eiland Sint Maarten en zijn inwoners. De inwoners zijn afstammelingen van Engelssprekende slaven, maar nu wel met een Nederlands paspoort. Ook zong hij een heel poëtisch loflied op het eiland. De kleurrijke performance van het collectief Sites of Memory ging inhoudelijk over hoe je je verhoudt tot de geschiedenis en in dit geval heel specifiek de geschiedenis van slavernij.

Voorafgaand aan de paneldiscussie werden er twee korte inleidingen gehouden.

Saskia Treu is geestelijk verzorger en storyteller met roots in de Marrongemeenschap van Suriname. Voor haar staat Sint-Maarten in het teken van de traditie van onvoorwaardelijk delen en geven in de geschiedenis van het christendom. Maar zij verhaalde ook over een andere Sint Martinus, die als eerste persoon van kleur eind zestiende eeuw Dominicaan werd in Lima, de hoofdstad van Peru en in Zuid-Amerika als heilige wordt vereerd. Hij speelde in zijn tijd een belangrijke rol in de ziekenzorg, hij was een bijzonder genezer met groot charisma. Daarnaast had zij het over verzoening en herstel, want de invloed van de slavernij is nog generaties lang voelbaar.

Erica Meijers is verbonden als onderzoeker aan de PThU met als onderzoeksgebied Kerk en Slavernij. Voor haar is een kleurloze blik op slavernij niet mogelijk. Zij poneerde de volgende stellingen:

• Neem theologische vooronderstellingen over racisme kritisch onder de loep. Er is geen verzoening zonder gerechtigheid;
• Onderzoek wat je bronnen zijn;
• Praktiseer machtsoverdracht;
• Loop niet weg voor de confrontatie met ongemak.

Tot slot opperde zij dat God alleen maar zwart kan zijn in een samenleving waar racisme heerst.

In de veel te korte paneldiscussie onder de noemer Geloof in de Kerk werd gezegd door één van de deelnemers: ‘Ik geloof in God en het Woord. Voor mij is de kerk een instituut.’ Saskia True besprak dat de daad van liefde en barmhartigheid in ons mensen zit. Iemand anders noemde: ‘Mijn rol is hier ongemak, het leren kennen van de gebrokenheid. De kerk moet vooral luisteren.’ Ja, er was veel ongemak, in dat wat uitgesproken werd en het met elkaar zijn en ons tot elkaar verhouden.

Na afloop kregen we een doosje met lekkere hapjes van het eiland Sint Maarten en kon men nog even wat drinken en vooral napraten. Aan mijn tafeltje stond een iets oudere man, die vertelde hoe hij in Suriname opgevoed werd op een internaat. De kinderen mochten er alleen Nederlands praten en werden zwaar gestraft wanneer zij dat niet deden. Ze moesten dan soms urenlang op hun knieën op het plein in de zon zitten, zonder drinken. Hij vond het zo jammer dat hij nooit Sranantongo heeft leren spreken en dat zijn Javaans gebrekkig was. Eigenlijk nam men toen een deel van zijn identiteit af. Over ongemak gesproken!