Op het station in Leiden werden onlangs de liften vervangen. Om tegemoet te komen aan het ongemak vanwege de werkzaamheden zette NS een ‘wachtverzachter’ in. Zenstation, een korte geleide meditatie die bewuste aandacht wilde geven aan de geluiden en bewegingen in het station om zo een rustmoment aan te bieden.

Dagblad Trouw probeerde de afgelopen zomer verschillende spirituele en filosofische methoden uit om tot verstilling, inkeer of ontspanning te komen. Kortom, meditatie is ‘in’. Je kunt op dit moment te kust en te keur gaan voor verschillende meditatiemethoden. Meditatie wordt daarbij vooral gezien als een bewustzijnstechniek. Als een methode om zelf te werken aan je welbevinden. Het zou een goed middel zijn tegen stress en depressies. Mensen kunnen zich beter concentreren, omdat ze leren de dingen meer met aandacht te doen. Het verlaagt de bloeddruk en bevordert de nachtrust. Deze vormen van meditatie baseren zich vaak niet openlijk op een bepaalde levensbeschouwing of godsdienst, maar de methoden zijn vaak wel ontleend aan hindoeïstische of boeddhistische meditatietechnieken.

Een voorbeeld hiervan is mindfulness, die werd ontwikkeld door Jon Kabbath Zin, die wijsheden uit de boeddhistische context toepaste ten behoeve van een stressreductieprogramma in de gezondheidszorg. Hij ging daarbij terug op het gedachtengoed van de onlangs overleden boeddhistische zenleraar, monnik, schrijver en vredesactivist Thich Nhat Hanh. Hij was degene die mindfulness in het Westen introduceerde en schreef meer dan honderd boeken over meditatie. Inmiddels is er ook een christelijke variatie op mindfulness: christfulness.

Christelijke meditatie
Want als we toch onze westerse cultuur en joods-christelijke wortels trouw willen blijven, dan kunnen we voor meditatie ook terecht in onze eigen traditie. Deze heeft op dit gebied een enorme rijkdom in huis vanaf het allereerste begin.

Het woord meditatie heeft heel oude papieren. Het komt van het Latijnse woord meditatio en dat betekent overwegen en oefening. Het Latijnse werkwoord meditari is weer een vertaling van een Hebreeuws werkwoord, wat murmelen betekent. In de vroegchristelijke tijd waren kloosterlingen gewend om de hele dag door murmelend te bidden. Ook tijdens het werk prevelden zij hun gebeden. Oorspronkelijk was heel de mens bij ‘meditari’ betrokken: de adem, de mond, de tong, het verstand, het geheugen en het hart. Zo werd mediteren in de christelijke traditie de term voor de beschouwende omgang met het Woord van God, om dit in de diepte te ontmoeten, te verinnerlijken, te ervaren en in dit alles de stem van God te verstaan.

Met die achtergrond moge duidelijk zijn dat christelijke meditatie meer is dan een ontspanningstechniek. Het is een geestelijke weg opgaan, om te komen tot een leven in overgave aan de Bron van het leven zelf. En zo ontwikkelden zich in de christelijke traditie vanaf haar ontstaan verschillende vormen van meditatie vanuit christelijk perspectief, zoals lectio divina, het Jezusgebed, mantrameditatie, ignatiaanse meditatie, innerlijk gebed, de emmaüswandeling en labyrintlopen.

In onze hectische, lawaaierige samenleving zoeken mensen naar rust en verstilling. De verschillende meditatietechnieken willen mensen daarmee helpen. Daarin verschilt christelijke meditatie niet van andere vormen. Maar ze onderscheidt zich wel met het heel voorzichtig weer willen vullen van de ruimte die is ontstaan. Om je zo open te stellen voor die andere wereld. Om in het hier en nu te blijven en je aandacht te richten op de Ander, op de levensbron in jezelf, de Bron van alle werkelijkheid.

Vacare Deo
Dit alles komt ook samen in de oude monastieke term: Vacare Deo, vrij zijn voor God. De kloosterling maakte zich in zijn bidden en werken vrij voor God. Om dat te kunnen bereiken moet je eerst wel vrij zijn van zijn van alle spanningen, zorgen, plannen, heftige emoties en storende gedachtes. Om zo te kunnen komen tot een open en ontvankelijke houding. En ruimte in jezelf voor de Bron van het leven zelf. Vacare is ook de naam van een platform voor meditatief leven vanuit christelijk perspectief. Door het hele land zijn er Vacaregroepen. Er is een landelijke Vacaredag met inhoudelijke bezinning en workshops met meditaties. Met enige regelmaat publiceren ze een gratis nieuwsbrief.

De Binnenkamer
“Als je bidt, ga dan je binnenkamer in; bid tot je Vader die in het verborgene is. Je Vader, die in het verborgene ziet, zal het je belonen.” Mattheus 6:6: woorden van Jezus uit de Bergrede. De Binnenkamer is ook de naam van een ‘klooster in de cloud’. Het biedt ruimte voor inspiratie en ontmoeting online, onder andere met het bidden van de getijden, retraites en geestelijke begeleiding. In de kapel kan iedereen meebidden. Ze worden uitgezonden vanuit Nieuw Hydepark in Doorn. Je kunt hierbij ook fysiek aanwezig zijn. Maar dat kunnen wij gelukkig ook bij de getijdegebeden van Stadsklooster.

Jezus zegt: Ga in je binnenkamer. Zelf vond hij die binnenkamer op de berg, bij het vallen van de avond. Weg van de mensen. Weg van de drukte.

Een binnenkamer is een aan God gewijde plek. Een stukje heilige grond. Een plek in huis, speciaal ingericht om te bidden of te mediteren. Maar ook een bankje in het bos, de auto op de parkeerplaats, de wachtruimte van het station. “Zoek zo’n binnenkamer,” zegt Hij die het weten kan.