Een weg om te gaan

Met bijna windkracht 10 maar wel met een zonnetje erbij werd er op maandag 13 maart een labyrint gelegd in de tuin naast De Fontein. Een toplocatie, zo zei Rob Boersma, die het labyrint legde, midden in de bewoonde wereld en toch beschut. Daarmee ook de essentie weergevend van wat het labyrint wil zijn als symbool voor onze levensweg.

Alberte van Ess
Kerk en Theologie6 - 2
Het labyrint wordt gelegd. Foto’s: Petra Elzes

Van ’s ochtends twaalf tot ’s middags vier uur was hij bezig met het elf-gangenlabyrint. Een meditatief proces op zich. In stilte en met volle aandacht voor wat hij aan het doen was – zo hoor je ook het labyrint te lopen. In de struik voor in de tuin hangen inmiddels een paar handreikingen om je op weg te helpen.

Terug van weggeweest
Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw is er hernieuwde belangstelling voor het labyrint, zowel in binnen- als buitenland. Verwaarloosde turfgras- en steenlabyrinten werden gerestaureerd. Daarnaast worden ze op veel plaatsen in de wereld aangelegd bij of in kerken, vormingscentra, ziekenhuizen, gevangenissen, kloosters en retraitecentra, in de natuur en in stedelijke openbare ruimtes. Maar het labyrint lijkt bijna zo oud als de mensheid zich kan heugen. Ze zijn al meer dan 3000 jaar oud en komen overal ter wereld en in veel culturen voor. Belangrijk is daarbij het onderscheid tussen een doolhof en een labyrint. Kort gezegd: in het doolhof verlies je je weg, in het labyrint vind je je weg!

Christianisering en Chartres
De Romeinen hebben het oude labyrint overgenomen als decoratief vloerpatroon en de vroege middeleeuwse christelijke kunstenaars hebben vervolgens het Romeinse patroon ontwikkeld tot een nieuwe en mooiere vorm, die verwerkt werd in veel middeleeuwse kathedralen. Het patroon dat gebruikt werd bij het bouwen van kathedraal in Chartres is het voorbeeld en de perfecte vorm van alle middeleeuwse labyrinten. Nog steeds reizen er pelgrims speciaal naar Chartres om het labyrint daar te kunnen bewandelen.

Daarmee wordt duidelijk dat het christendom het symbool van het labyrint al vroeg heeft opgenomen en een eigen vorm heeft ontwikkeld: het kruis verschuift naar het midden, beeld van Christus. De weg van de mens cirkelt daaromheen.

In de Middeleeuwen was het een symbool voor de weg die een christen gaat, een pad voor de ziel door het leven heen. Middeleeuwse pelgrims gingen daarom op hun knieën, al biddend, het pad volgen om zo de reis naar Jeruzalem te symboliseren. Daarbij liepen mensen het labyrint ook bij een bijzondere gebeurtenis zoals de doop of bij een belijdenis. Het werd tevens als een hulpmiddel ingezet bij de gebeden in de Stille Week, als een illustratie van zowel het leven van een christen als het leven van Christus zelf. Daarom is er ook voor gekozen het labyrint bij de buurtkerk te leggen in de tijd voor en na Pasen en zal het er in totaal zes weken liggen, voor iedereen toegankelijk.

Metafoor toen en nu
De uittocht door de woestijn van het volk Israël is een mooi voorbeeld van de weg door het labyrint met een boodschap die in alle tijden gevolgd kan worden. De weg, die zich steeds weer van het centrum, de Eeuwige, verwijdert en naar de rand wordt getrokken, maar ook telkens weer wordt verder geleid door de Eeuwige, totdat het volk na langdurige omzwervingen het centrum, het beloofde land, kan binnengaan en daar zijn Bron van leven vindt, die het onvoorwaardelijk kan vertrouwen. De uittocht uit de slavernij, uit angstland Egypte, geeft het proces weer van de weg die ieder mens moet doorlopen om zichzelf en zijn Bron te vinden.

Een soms eenzame en moeizame weg, maar die wel kan lonen. Juist ook op de kruispunten in ons leven. Het labyrint kan daarom een belangrijk symbool zijn voor overgangsmomenten in het leven als geboorte, huwelijk, scheiding en dood. Maar ook ziekte, een nieuwe baan, ontslag en pensionering zijn die rites de passage die niet altijd gemakkelijk zijn, waarbij een ritueel als het lopen van een labyrint kan helpen en helen.

LOT
De geestelijke en spirituele betekenis van het labyrint kunnen we ook samenvatten met dat ene woord: LOT. De L van het lopen van de heenweg is de fase van loslaten en achterlaten van de dagelijkse beslommeringen en de negatieve gevoelens. Afhankelijk van de aangereikte vragen en opdrachten wordt daarop gereflecteerd. De O van ontvangen is de fase van het aankomen en zijn in het centrum. Vanuit een open houding en iets van overgave kan er ontvangen worden en misschien ook wel iets van Gods aanwezigheid ervaren worden. De T staat voor de terugreis waarbij je kan laten bezinken wat het je gebracht heeft aan mogelijke antwoorden, ook als een geschenk van God. En of je er ook voornemens aan wil verbinden.

Kerk en Theologie6 - 1
Voorkant nummer 6.JPG

Editie 6 - 2023

Lees meer Bekijk pagina

Schrijf je in voor de nieuwsbrief