Het is afgelopen week weer Dierendag geweest. Aanleiding voor een korte beschouwing.

Het bijzondere van dieren is dat er meer dieren dan mensen zijn. Zo zijn er alleen al twintig triljoen mieren. Wel leven mensen vaak langer.

De meeste dieren hebben geen weet van Dierendag. Huisdieren wel: het zijn gezelschapsdieren. Enkele keren per dag laat de hond het baasje uit, zodat die fit blijft, gelegenheid krijgt om een praatje te maken en zich minder eenzaam voelt. Sommige honden geleiden blinden. Poezen laten zich graag aaien en voorzien op die manier in een basale menselijke behoefte. Ze komen graag elke dag weer thuis als je ze maar genoeg verwent. Maar aanlijnen lukt niet. Huisdieren leveren zingeving.

Met Dierendag worden huisdieren verwend met luxe paté, speeltjes, een krabpaal, gedroogde varkensoren of een grondige wasbeurt.

Zelf had ik vroeger een Vlaamse reus (Plons) in een hok. Mijn zwager was slager en heeft het konijn kort voor de kerst uit het inderdaad te kleine hok bevrijd. Daarna heb ik nog muizen gehad in een kapot aquarium. Hun leven was overzichtelijk: eten, slapen, poepen, nieuwe muisjes maken en in de tredmolen lopen. Mijn moeder deed steevast de pasgeboren jonkies in een bloempot die ze leegde in de stadsgracht voor ons huis. “Daar merken ze niks van,” lachte ze als ik ernaar vroeg. Zo bleef een plaag ons bespaard, dat wel.

Zoonlief hield visjes in een aquarium met lampen erboven, maar hij had al gauw het gevoel naar een bewegend testbeeld te kijken. Het was rustgevend, maar een puber wil méér.

Veel dieren eten we op. Als ze een fijn leven hebben gehad en een zachte dood, is dat misschien niet zo erg. Maar helaas is dat vaak niet zo. Dieren eten elkaar trouwens ook op: de één zijn dood is de ander zijn brood. Dat is de natuur, zeggen wij dan, en wij zijn van de cultuur. Al kunnen ook mensen zich beestachtig gedragen…

Spectaculaire wilde dieren zie je hier niet zoveel, behalve dan een enkele in een dierentuin. Daarvoor moet je op safari. Wij zagen ze in Tanzania in grote groepen bij elkaar. Schieten deden we alleen met de camera.

Sprekende dieren mogen we niet onvermeld laten. Vooral in boeken kunnen dieren praten, en ze spreken niet alleen kinderen aan. Ze houden ons een spiegel voor, zoals in de verhalen van Toon Tellegen. Mild getoonzette morele vertellingen zijn het, die ons aan het denken zetten.

Dieren gingen ons voor. Ze waren er al miljoenen jaren geleden. Het menselijk prototype, de Neanderthaler, dook pas zo’n 150.000 jaar geleden op. De Bijbel heeft op dit punt een eigen verhaal, maar dat botst wat mij betreft niet. Ook lezen we hoe Noach de hele dierenwereld redt met een zelfgebouwde asielboot. Andere bekende dieren in de Bijbel zijn, behalve de offerdieren natuurlijk, de muilezels die in al hun bescheidenheid Maria en Jezus mochten dragen.

Sint Franciscus, die voor de vogels preekte, is de patroonheilige van Dierendag. Maar Dostojewski was ook een goede beschermheer geweest. Hij schreef: “God heeft ze de rudimenten van denken, van ongestoorde vreugde gegeven. Verstoor hen niet, kwel ze niet, ontzeg ze hun geluk niet, dwarsboom Gods bedoeling niet.” Het klinkt als een program van de Partij voor de Dieren, maar eigenlijk voor ons allemaal. Laat elke dag Dierendag zijn.