Dat het aantal daklozen in Nederland in 2022 is gestegen tot 32.000 is een gotspe in een rijk land als Nederland. Dakloosheid is geen natuurwet die ons overkomt en waar we weinig of geen invloed op hebben. Dakloosheid is ook geen eigen keuze, zoals ik onlangs nog iemand hoorde opmerken: “Ze kiezen er zelf voor.” Nee, ik ben nog nooit iemand tegengekomen die uit eigen vrije wil dakloos is geworden.

Dakloosheid is het gevolg van sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen en politieke keuzes die er gemaakt worden. In die zin is ruim twaalf jaar neoliberale politiek, veelal vormgegeven door liberalen en christendemocraten, onder leiding van Mark Rutte, inderdaad wel uitgelopen op een ramp. Een ramp vooral voor hen die zich toch al bevinden aan de rand van de samenleving. De neoliberale politiek heeft vooral goed gezorgd voor mensen die het toch al goed hadden. Vorige week publiceerde mijn krant een artikel waaruit bleek dat de winsten van bedrijven veelal niet “bij de gewone man” terechtkomen, maar bij de drie procent superrijken van ons land. Daaruit blijkt maar weer eens het oude gezegde: ‘de duivel … altijd op de grootste hoop’.

Dat de dakloosheid in Nederland tot, voor Nederland, ongekende hoogte is gestegen, is het gevolg van bezuinigingen op de zorg, vooral op de langdurige psychiatrische zorg. Met als gevolg dat veel daklozen niet alleen rondlopen met een verslavingsprobleem en een huisvestingsprobleem, maar ook met een psychiatrisch probleem. Dat laatste is niet alleen gevaarlijk voor de persoon zelf, maar ook voor de hulpverlener, die in veel te weinig tijd en met veel te weinig middelen de persoon probeert te begeleiden. De frustratie die zich vaak ophoopt kan op enig moment een uitweg zoeken in de vorm van agressie tegen de hulpverlener. De samenleving schreeuwt moord en brand en de politiek heeft weer een kortstondige hype waar men achteraanloopt. Zonder dat er gekeken wordt naar dieperliggende oorzaken van deze agressie, zijn het in zo’n geval vaak dezelfde neoliberale politici die om het hardst roepen om strengere straffen.

Dakloosheid is trouwens meer dan dat wat wij op straat zien rondlopen. De verslonsde man of vrouw. Dakloosheid is ook wanneer mensen niet meer zeker zijn van hun huis, omdat het onveilig is. Dakloosheid is ook wanneer mensen gedwongen moeten verblijven in stacaravans of tijdelijk onderdak, dat niet hun eigen huis is. In de genoemde 32.000 daklozen zijn dus de bewoners van het aardbevingsgebied niet meegeteld die noodgedwongen hun huis moesten verlaten wegens “ernstig systeemfalen” zoals de parlementaire enquêtecommissie constateerde. Ik ben benieuwd, maar vrees van niet, of dezelfde neoliberale politici dan ook schreeuwen dat de straffen voor politici die op deze schokkende manier falen, ook omhoog moeten. Ik vrees dat men gewoon alles bij het oude laat.